วันอังคารที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2555

ต้นกัลปพฤกษ์ ดอกกัลปพฤกษ์

กัลปพฤกษ์ ไม้แห่งการอธิษฐาน

จากที่ย่าได้โพสเรื่องเที่ยวเพชรบุรี ตอนแรก http://www.pantip.com/cafe/gallery/topic/G6376139/G6376139.html และได้มีเอ่ยถึงดอกกัลปพฤกษ์ ว่ากำลังบานสวยอยู่ตอนนี้ ย่ามีถ่ายภาพมาจำนวนหนึ่ง

เพื่อนมาดูภาพชุดนี้แล้วก็เลยหลังไมค์ไปบอกย่าว่ารอชมดอกกัลปพฤกษ์อยู่นะ บังเอิญเคยตั้งใจไว้นานแล้วว่าจะเอาบทความดอกไม้ที่เขียนลงในหญิงไทย นำมาประกอบรูปดอกไม้ที่ตัวเองถ่ายมานำเสนอบ้าง

คราวนี้ก็ได้ฤกษ์ซะที คงจะลงรูปประกอบคำบรรยายไปก่อน และนำบทความลงตบท้าย สำหรับท่านที่สนใจอ่าน หากไม่สนใจก็ไม่ต้องอ่าน อิอิ

ดอกตูม จะเห็นได้ชัดว่าดอกมันจะเป็นกระจุก ก้านดอกยาว
แผ่ออกเป็นวงกลม ดอกสีชมพูเข้ม













บทความที่ลงในหญิงไทย "เรื่องเล่าจากดอกไม้" โดย ย่าดา
ฉบับที่ 762 ปักษ์แรก เดือน กรกฎาคม 2550

เรื่องของดอกไม้ตระกูล "พฤกษ์" ฉบับนี้ ถึงคิวของดอกกัลปพฤกษ์กันแล้วค่ะ ไม้ต้นนี้เป็นไม้โบราณที่มีการกล่าวถึงบ่อยๆ ในแง่ที่ว่าเป็นต้นไม้สาระพัดนึก โดยมีความเชื่อกันว่า หากตั้งจิตอธิฐานใต้ต้นไม้นี้แล้ว จะทำให้สมหวังในสิ่งที่ปรารถนา จึงมักจะเป็นชื่อที่ใช้สื่อในทางร้องขอให้สมหวัง ย่าเคยเห็นมีร้านอาหารนำชื่อดอกไม้นี้ไปตั้งเป็นชื่อร้าน ถามไถ่เจ้าของร้านก็ได้ความมาว่า ที่ใช้ชื่อนี้ก็เพราะต้องการจะสื่อว่า ร้านของเขามีอาหารหลากหลายมากมายจริงๆ นึกอยากจะทานอะไรก็ได้ทาน เหมือนกับเนรมิตมาจากต้นกัลปพฤกษ์ไม่ได้ตั้งใจจะโฆษณาให้ทางร้านเขาหรอกนะ เพียงแต่พอเล่าถึงเรื่องสารพัดนึกแล้วทำให้นึกถึงเรื่องนี้ขึ้นมา จึงขอเล่าให้ฟังสักหน่อย

หากเราจะดูชื่อ common name ในภาษาอังฤษเราจะสังเกตุเห็นว่า นอกจากจะชื่อ Pink Cassia , Pink Shower แล้วยังมีชื่อ Wishing Tree ซึ่งชื่อนี้มีที่มาจากตำนานในพุทธศาสนา กล่าวถึงต้นนี้ว่าปลูกประดับอยู่สี่มุมเมืองตามหลักภูมิศาสตร์ และหลักฮวงจุ้ย ใครปรารถนาสิ่งใด ก็ตั้งจิตอธิฐานใต้ต้นไม้นี้ แล้วจะสมหวัง

ฉะนั้นในสมัยโบราณจึงได้มีการทำรูปแบบจำลองต้นกัลปพฤกษ์ เป็นต้นไม้สารพัดนึก ใช้ประกอบพิธีกรรมต่างๆเช่นพิธีหลวง(งานศพ) เพื่อใช้ติดเงินปลีก ในการให้ทานแก่คนยากคนจน โดยใช้เงินเหรียญ ใส่ฝังลงในลูกมะนาว,มะกรูด แทนฝักกัลปพฤกษ์ เวลาจะให้ทานก็ใช้ไม้ยาวๆปลายแหลมคล้ายคันเบ็ด เหนี่ยวและเหวี่ยงไปทางผู้ที่มารับทานได้แย่งชิงกันเป็นที่สนุกสนาน

ทำให้นึกถึงบทเพลงสมัยเก่า ที่ร้องกันว่า"ซักเซ่าเอ๋ย มะนาวโทงเทง ขุนนางมาเองว่าจะมาเล่น ซักเซ่า " รู้สึกบทท่องจำบทนี้เป็นการล้อเลียนว่า ขุนนางมาเพื่อที่จะเล่นชิงทานกับเด็กๆๆ แต่คงไม่ใช่ว่าจะมาเล่นจริงๆหรอก เสียภาพพจน์ขุนนางมียศมีศักดิ์ เปล่าๆปลี้ๆ

สมัยเด็กๆย่าเคยท่องจำอยู่เหมือนกัน แต่ไม่ทราบว่าเขียนมานี่ถูกหรือเปล่าเพราะเป็นบทท่องจำตั้งแต่สมัยเด็กๆนะ "ซักเซ่า" ในที่นี้ก็ หมายถึงผลมะนาว ,มะกรูด ที่มีสตางค์ซ่อนไว้นั่นเอง

หลังจากนั้นก็ได้มีการจัดทำต้นกัลปพฤกษ์ขึ้นมาอีก แต่ไม่ได้เกี่ยวกับพิธีศพแล้วแต่เป็นการจัดงานปีใหม่ หรือเทศกาลรื่นเริงต่างๆ โดยใช้ฉลากบัตรจับรางวัล ไปผูกติด โดยมีไม้ให้คนซื้อฉลากเบอร์ ไปเลือกสอยเอา ใครโชคดีก็ได้เป็นรางวัลใหญ่ โชคมีอยู่น้อยนิดแบบย่าก็จะได้เป็นรางวัลเล็กๆน้อยๆปลอบใจไป ซึ่งก็ที่มาของการสอยรางวัลที่ต้นกัลปพฤกษ์ ที่มีอยู่คู่กับงานกาชาด และงานรื่นเริงอื่นๆ และงานวัดในปัจจุบัน

ส่วนอีกสองชื่อ คือ Pink Cassia นั้นได้มาจากลักษณะ ดอกซึ่งเป็นสีชมพู และ เป็นพืชอยู่ในวงศ์ Cassia อีกชื่อ Pink Shower มาจากดอกสีชมพูที่ออกดอกพรั่งพรูช่วงก่อนออกดอกมักจะทิ้งใบ โดยมีดอกสีชมพูพราวพราวเต็มต้นนั่นเอง ต้นนี้ออกดอกช่วงเข้าหน้าร้อน ประมาณช่วงมีนาคมคือจะออกก่อน ดอกคูณอยู่สักเล็กน้อย ก้านดอกยาว ดอกจะออกตามกิ่งใบ ดอกตูมจะออกสีชมพูเข้ม พอบานสีจะอ่อนลงมาสักหน่อย และกลายเป็นซีดขาวยามดอกใกล้ร่วง ฉะนั้นช่อดอกจะมีสีไล่จากชมพูเข้มไปจนถึงจางขาวแต่งแต้มอยู่ที่กระจุกช่อฟูๆที่กิ่งดูงามตายิ่งนัก

หากถ้าพิจารณาที่เกสรแล้วจะยิ่งรู้สึกอัศจรรย์ในความแปลกตา เกสรตัวที่ยาวโค้งเหมือนตะขอเส้นสีเหลืองที่โค้งงอ จะมีกระเปาะกลมๆอยู่ตรงกึ่งกลางเกสรรูปเคียวสีเหลืองสดใส ตัดกับสีชมพูของดอก จึงเป็นดอกไม้อีกชนิดหนึ่งซึ่งนิยมปลูกประดับสวน ช่วงดอกบานพรูให้ความอ่อนหวานน่ารักชื่นตาชื่นใจอยู่มิใช่น้อย

ต้นกัลปพฤกษ์
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cassia bakeriana Craib
วงศ์ : LEGUMINOSAE - CAESALPINIACEAE
ชื่อสามัญ : Wishing Tree, Pink Shower
ชนิด : ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

อ้างอิงแหล่งที่มาบทความ และ รูปภาพ